Άρθρο: Φωτεινή Μπαλή Ψυχοθεραπεύτρια, Σύμβουλος, Επόπτρια PCA
Η «Ανατροφή συναισθηματικής προσκόλλησης» ή «Ανατροφή με ασφαλή δεσμό» αφορά τον όρο attachment parenting και αναφέρεται στον δεσμό που αναπτύσσεται μεταξύ γονέα-τροφού με το παιδί από την πρώτη στιγμή της γέννησής του μέχρι περίπου και τα πέντε η έξι χρόνια του παιδιού.
Τα πρώτα χρόνια όμως είναι πολύ σημαντικά διότι ισχυροποιείται η αίσθηση της επάρκειας του εαυτού, της ασφάλειας και του τρόπου που μπορεί να σχετίζεται με άλλους ανθρώπους αργότερα στη ζωή του.
Ένα νέο μωρό φέρνει μια νέα πραγματικότητα στην οικογένεια: κλάματα, θηλασμός, βρεφικά ρούχα, παιδικές ασθένειες. Εκτός από την κάλυψη των βιολογικών και πρακτικών αναγκών, οι νέοι γονείς προσδοκούν έναν ισχυρό δεσμό με το βρέφος, προβληματίζονται όταν το βρέφος δεν προκαλεί την αλληλεπίδραση με τον φροντιστή του (συνήθως την μητέρα) και προσπαθούν να ανταποκρίνονται με τον καλύτερο τρόπο στις ανάγκες του παιδιού.
Η ανατροφή συναισθηματικής προσκόλλησης (attachment parenting) παρέχει γονεϊκές πρακτικές που είναι υπεύθυνες για την δημιουργία ενός ισχυρού συναισθηματικού δεσμού μεταξύ της μητέρας και του βρέφους. Μέσω του attachment parenting, τα παιδιά εισπράττουν ζεστασιά, στοργή και ενσυναίσθηση ενώ αποκτούν αισθήματα ασφάλειας και εμπιστοσύνης. Η ιδέα του attachment parenting αναπτύχθηκε από τον παιδίατρο William Sears και την σύντροφο του Martha και στηρίζεται στην θεωρία προσκόλλησης (Attachment Theory) του ψυχιάτρου John Bowlby.
Σύμφωνα με την θεωρία του Bowlby, το βρέφος μέσω του χαμόγελου, της βλεμματικής επαφής, του κλάματος, της αγκαλιάς και του πιπιλίσματος ενεργοποιεί μια διαδικασία ανταπόκρισης της μητέρας προς αυτό. Η αλληλεπίδραση που πραγματοποιείται ενεργοποιεί έναν ασφαλή συναισθηματικό δεσμό.
Σε ποιες αρχές βασίζεται;
Οι Sears ανέπτυξαν βασικές αρχές που είναι επωφελείς για την ανάπτυξη ενός ασφαλούς συναισθηματικού δεσμού. Ποιες είναι όμως αυτές οι αρχές;
- Η προετοιμασία της μητέρας για τις διαδικασίες της εγκυμοσύνης, του τοκετού και της ανάληψης του γονεϊκού ρόλου. Ως μητέρες, μπορείτε να ενημερωθείτε κατάλληλα για τις διαδικασίες αυτές, για την ανάπτυξη του παιδιού και τις ανάγκες του.
- Η ανταπόκριση στις διατροφικές του ανάγκες μέσω του θηλασμού. Βέβαια, μέσω του θηλασμού, ικανοποιούνται και οι συναισθηματικές ανάγκες του βρέφους πέρα των σωματικών (διατροφικών) αναγκών. Η ανταπόκριση και ο σεβασμός στο αίσθημα πείνας του παιδιού, η παρότρυνση να φάει όταν νιώθει πείνα και η διακοπή του θηλασμού όταν έχει χορτάσει ενισχύουν τον συναισθηματικό δεσμό μεταξύ μητέρας και βρέφους.
- Η ανταπόκριση στις ανάγκες του παιδιού με ευαισθησία. Η ευαισθητοποιημένη ανταπόκριση επιτυγχάνεται με την εμπιστοσύνη και την ενσυναίσθηση. Παράλληλα, ενισχύεται και η αλληλεπίδραση με το παιδί η οποία θα αποτελέσει το μοτίβο αλληλεπίδρασης του παιδιού με τον κόσμο. Ο ήρεμος τόνος στην φωνή, η ζεστασιά και η αποδοχή των αναγκών του παιδιού ως σημαντικές είναι στοιχεία για την ευαισθητοποιημένη ανταπόκριση στις ανάγκες του.
- Η επαφή που περιέχει φροντίδα. Με αυτόν τον τρόπο οι γονείς ικανοποιούν την ανάγκη των παιδιών για φυσική επαφή, στοργή, ασφάλεια, ερεθίσματα και κίνηση. Η φροντίδα μπορεί να προωθήσει υγιείς δεσμούς με το παιδί. Η φροντιστική επαφή επιτυγχάνεται επίσης με την δερματική επαφή, τον θηλασμό, το μπάνιο, το μασάζ, το κουβάλημα του παιδιού την χρήση ή όχι μαρσιππου και την μη αντικατάσταση της επαφής με την υπερβολική χρήση παιχνιδιών.
- Η διασφάλιση ενός ασφαλούς ύπνου. Τα μωρά είναι πιθανό να έχουν ανάγκες όπως αισθήματα πείνας, μοναξιάς η φόβου και τη νύχτα. Το παιδί είναι εξαρτημένο από τους γονείς ώστε να ηρεμήσει καθώς δεν έχει αναπτύξει αυτή την ικανότητα έως τα 2,5 με 3 χρόνια. Μια καλή ιδέα που μπορείτε να εφαρμόσετε είναι η συν-κοίμηση. Η τεχνική αυτή παρέχει ασφάλεια στο βρέφος λόγω της εγγύτητας με τους γονείς ενώ επιτρέπει και στους γονείς να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες του τη νύχτα.
- Η παροχή συνεχούς αγάπης με φροντίδα. Το μωρό σας έχει έντονη την ανάγκη για συνεχή παρουσία, αγάπη και ανταπόκριση. Η καθημερινή φροντίδα και αλληλεπίδραση με παροχή αγάπης είναι ένα χαρακτηριστικό απαραίτητο για την δημιουργία ισχυρών δεσμών. Σε περίπτωση που εργάζεστε, το άτομο που θα σας αντικαταστήσει είναι σημαντικό να έχει ήδη αναπτύξει έναν δεσμό με το παιδί.
- Η εφαρμογή θετικής διαπαιδαγώγησης. Μέσω της καλής επικοινωνίας τα παιδιά μαθαίνουν συνειδητά να καλλιεργούν την εσωτερική τους πειθαρχεία. Η θετική διαπαιδαγώγηση δημιουργείται μέσω μιας ασφαλούς σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ του παιδιού και των γονέων και βασίζεται στην ενσυναίσθηση, την αγάπη και τον σεβασμό. Είναι καλό να αποφεύγεται η τιμωρία καθώς αυτή ενισχύει την αντιδραστικότητα των παιδιών.
- Η ισορροπία στην προσωπική και οικογενειακή ζωή. Οι γονείς οι οποίοι αντλούν ικανοποίηση από την προσωπική τους ζωή μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικότερα στις ανάγκες των παιδιών τους. Οι γονείς που εφαρμόζουν το attachment parenting αναζητούν τρόπους για να επιτύχουν αυτή την ισορροπία. Θέτουν ρεαλιστικούς στόχους, δεν φοβούνται να λένε όχι, έχουν χρόνο για τον εαυτό τους, αναζητούν ένα υποστηρικτικό δίκτυο και απολαμβάνουν τον γονεϊκό τους ρολό. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε αυτές τις οικογένειες βιώνουν την ζεστασιά, την ηρεμία, και την ασφάλεια στο σπίτι τους
Τα οφέλη του attachment parenting
Το attachment parenting μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο.
Αρχικά, σε σωματικό επίπεδο, η συν-κοίμηση θα επιτρέψει στο παιδί σας να νιώθει ασφάλεια και να θηλάζει και κατά τη διάρκεια της νύχτας χωρίς να σας ξυπνήσει. Λόγω της συν-κοίμησης, η πιθανότητα του Συνδρόμου του Ξαφνικού Βρεφικού Θανάτου μειώνεται καθώς η παρουσία σας και η αναπνοή σας βοηθούν το βρέφος σας να ρυθμίσει την δική του αναπνοή.
Ο θηλασμός μπορεί να αποτελέσει προστατευτικό παράγοντα για την εκδήλωση ασθενειών καθώς και να αποτελέσει εχέγγυο για την σωστή σωματική ανάπτυξη και την σωστή ενυδάτωση σε περίπτωση διάρροιας. Παράλληλα, μπορεί να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα για την εκδήλωση ασθενειών αργότερα όπως διαβήτη, καρκίνου, παχυσαρκίας και άσθματος.
Επίσης, η επαφή σας με το παιδί θα διασφαλίσει την ασφάλεια του ενώ θα μειώσει το κλάμα του και την δαπάνη θερμίδων. Τέλος, το κλάμα του μωρού σας μπορεί να υποδηλώνει πείνα ή ασθένεια. Συνεπώς, η γρήγορη ανταπόκριση στο κλάμα του μπορεί να ικανοποιήσει τις σωματικές του ανάγκες.
Ακόμα πιο σημαντικά είναι τα οφέλη σε ψυχολογικό επίπεδο. Το Attachment Parenting θα ενισχύσει την ρύθμιση του συναισθήματος και την μείωση ανεπιθύμητων συναισθημάτων όπως ο φόβος, το άγχος και ο θυμός. Συγκεκριμένα, η ανταπόκριση με ευαισθησία μέσω του κρατήματος, της συν-κοίμησης, του θηλασμού και της άμεσης ανταπόκρισης στο κλάμα θα οδηγήσει στην διαμόρφωση ενός ασφαλούς δεσμού με το βρέφος.
Παράλληλα, όταν ανταποκρίνεστε με ευαισθησία σε αρνητικά συναισθήματα και αποδιοργανωμένες συμπεριφορές του παιδιού, το παιδί ηρεμεί και μπορεί πιο εύκολα να ανακαλύψει το περιβάλλον του.
Επίσης, η εφαρμογή του Attachment Parenting και συγκεκριμένα της συν-κοίμησης στην βρεφική ηλικία, αναπτύσσει την ανθεκτικότητα και την κοινωνική αλληλεπίδραση στην νηπιακή ηλικία. Τα παιδιά αισθάνονται πιο ανεξάρτητα, ενώ τα οφέλη στην συναισθηματική ρύθμιση μπορούν να το οδηγήσουν σε πιο ώριμη συμπεριφορά, σε λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς και σε καλύτερο εσωτερικό έλεγχο.
Τέλος, η υγιής συναισθηματική ρύθμιση είναι υπεύθυνη για υγιείς σχέσεις με τους συνομηλίκους αλλά και ρομαντικές σχέσεις κατά την εφηβεία.
Βιβλιογραφία
Miller, P. M., & Commons, M. L. (2010). The benefits of attachment parenting for infants and children: A behavioral developmental view. Behavioral Development Bulletin, 16(1), 1.
Sears, Bill; Sears, Martha (2001). The Attachment Parenting Book: A Commonsense Guide to Understanding and Nurturing Your Baby. New York, Boston: Little, Brown and Company.
Bowlby, J. (1951). Maternal Care and Mental Health.New York: Schocken
